Persatuan Bangsa Sungai Sabah (SABAS)

Persatuan Bangsa Sungai Sabah atau Sabah Association of Bangsa Sungai yang juga dikenali sebagai SABAS telah didaftar di bawah Pendaftar Pertubuhan Negeri Sabah pada 26 September 1979 dengan rujukan pendaftaran ref :32/79.

Matlamat utama persatuan ini adalah untuk mempromosikan budaya Bangsa Sungai yang terdapat di Negeri Sabah.

Perlembagaan SABAS telah menetapkan bahawa Bangsa Sungai adalah istilah generik dan label etnik menyeluruh yang merangkumi 32 sub-etnik dan kumpulan dialek seperti berikut :

* Begahak * Bengkoka * Buludupi * Dewara * Dumpas
* Idahan * Inokang * Kalabuan * Kuamut * Lingkabau
* Liwago * Makiang * Mangkaak * Milian * Paitan

* Pingas * Puawang * Rumanau * Sebangan * Segaliud

* Segama * Segilitan * Sinobu * Sinorope * Subpan

* Sugud * Sukang * Suyat * Tambangan * Tinagas

* Tindakon * Tombonuo

TAHUKAH ANDA??

Lembaga Kebudayaan Sabah (2010) mendapati bahawa di Sabah terdapat 35 kumpulan etnik dan 214 sub-etnik..!!!

Sunday, April 26, 2009

Mesyuarat Agong Tahunan SABAS

Mesyuarat Agung Tahunan (MAT) Persatuan Bangsa Sungai Sabah (SABAS) telah diadakan pada 28 Disember 2008 bertempat di Dewan Perpustakaan Sandakan. MAT SABAS pada kali ini dirasmikan oleh YB Encik Bolkiah Bin Haji Ismail sebagai Pembantu Menteri Pelancongan, Kebudayaan & Alam Sekitar Negeri Sabah.

YB Encik Bolkiah Bin Haji Ismail yang juga ADUN N2 Pitas, dalam ucapannya menggesa para pemimpin yang berbangsa Sungai di Negeri Sabah agar terus memberi kerjasama yang mantap serta mendokong aspirasi dan matlamat persatuan agar terus releven merentasi zaman.

Mantan Presiden SABAS, Tuan Haji Ahmad Bin Abdul dalam ucapan alu-aluannya merayu kepada semua ahli SABAS agar dapat mempertingkatkan lagi perpaduan dikalangan mereka tanpa mengira idealogi politik masing-masing demi keutuhan dan kepentingan SABAS.

MAT SABAS pada kali ini telah memilih beberapa orang pemimpin baru bagi sesi 2009-2011 yang terdiri daripada YB Datuk Haji Zakaria Haji Mohd Edris sebagai Presiden, YB Saddi Haji Abdul Rahman sebagai Timbalan Presiden. Manakala seramai tiga orang Naib Presiden dan seramai 15 orang Ahli Majlis Tertinggi SABAS yang lain telah turut dipilih. Semua pemilihan mereka telah berjalan dengan lancar tanpa pertandingan.

Dalam ucapan sulung Datuk Presiden yang juga ADUN N41 Gum-Gum, menegaskan bahawa beliau akan mengutamakan perpaduan dikalangan masyarakat berbangsa Sungai dalam memacu dan memperkasakan SABAS. Untuk tujuan ini beliau akan melantik beberapa orang tokoh dikalangan masyarakat tersebut untuk mengangotai Majlis Kerja Tertinggi SABAS sesi 2009-2011 kelak.

Subscribe to: Posts (Atom)

SABAS tampil beberapa ahli kalangan profesional barisi jawatan persatuan

SANDAKAN : Persatuan Bangsa Sungai Sabah (SABAS), menampilkan beberapa ahli dari kalangan profesional bagi membarisi jawatan dalam persatuan serta ahli jawatankuasa bagi panggal baru 2009 – 2011.

Mesyuarat pertama yang dipengerusikan oleh Presidennya, YB Datuk Hj Zakaria Hj Mohd Edris, yang diadakan di bilik mesyuarat Pejabat Umno Bahagian Libaran pada Jumaat telah melantik beberapa muka baru bagi mengisi jawatan yang dilantik dalam persatuan berkenaan. Mereka yang dilantik Pengarah Pelajaran Sabah, Datuk Normah Gagoh sebagai Timbalan Presiden (dilantik); Setiausaha Majlis Perbandaran Sandakan, Mohd Hamsan Haji Ag. Supain sebagai Setiausaha Agung; Mantan Penolong Pegawai Daerah Kinabatangan, Hamra Bin Haji Liwangsa serta limabelas ahli jawatankuasa yang dilantik turut diumumkan. AJK dilantik bagi tempoh 2009/2011 mereka adalah, Ahli Dewan Undangan Negeri kawasan Sugut, Datuk Surady Kayong; Prof. Madya Dr Mahmud Sudin; Ketua Umno Bahagian Beluran, James Ratib; Pengarah Jabatan Pembangunan Negeri Sabah, Haji Matusin Sungsang dan Yusof Serangit.

Persatuan yang mempunyai lebih 82 cawangan di setiap daerah di Sabah itu bagi mewakili kaum Sungai juga mencadangkan 13 Biro Jawatankuasa Sabas iaitu Biro Kewangan yang dipengerusikan oleh YB Datuk Hj Zakaria yang juga Ahli Dewan Undangan Negeri kawasan Gum-Gum. Biro Kebudayaan dan Pelancongan diberikan kepada orang kuat dalam kementerian, YB Bolkiah Haji Ismail, diikuti Biro Sukan diketuai oleh Naib Ketua Umno Bahagian Kinabatangan, Azman Mastar dan Biro Pertanian (James Ratib), Biro Pendidikan, (Prof. Madya Dr Mahmud Sudin). Beberapa lagi biro yang diwujudkan antaranya Biro Ekonomi, Pembangunan dan Infrastruktur, Pertanian, Adat, Kesenian dan Bangsa, Tugas-Tugas Khas dan Perhubungan, Keahlian, Penerbitan dan Fotografi dan Kebajikan.

Mesyuarat pertama itu dihadiri oleh Timbalan Presiden Sabas, YB Saddi Haji Abdul Rahman dan lima Naib Presiden, Datuk Haji Suhaili Said, Juhari Janan, Haji Abdul Hamid Ahmad, Haji Hamidin Radin, Bolkiah Haji Isamail dan ahli jawatankuasa tertinggi persatuan ini. (Sabah Time)

Majlis Kerja Tertinggi SABAS 2009/2011 Telah Disahkan Semasa Mesyuarat Pertama Pada 30 Januari 2009

Penaung SABAS : Tagajoh Gayoh YAB DSP Musa Haji Aman
Penasihat 1 : Datuk Hj Wahid Bin Hj Norbinsah
Penasihat 2 : Tuan Hj Ahmad Bin Abdul
...................................................................
Presiden : YB Datuk Hj Zakaria Hj Mohd Edris
Timbalan Presiden 1 : YB Saddi Hj Abd Rahman
Timbalan Presiden 2 (Dilantik) : Datuk Normah Hj Gagoh
Naib Presiden 1 : Encik Juhari Haji Janan
Naib Presiden 2 : Tuan Haji Abdul Hamid Ahmad
Naib Presiden 3 : Tuan Haji Hamidin Radin
Naib Presiden 4 (Dilantik) : YB Datuk Bolkiah Haji Ismail
Naib Presiden 5 (Dilantik) : YB Datuk Hj Mohd Suhaili Hj Said
Setiausaha Agung (Dilantik) : Tuan Hj Mohd Hamsan Hj Ag Supain 019-853 9755
Penolong Setiausaha Agong (Dilantik) : Encik Hamra @ Amrah Haji Liwangsa PER
Bendahari Agung (Dilantik) : Datuk Hj Pg Abd Rahman DSP Pg Galpam
Penolong Bendahari (Dilantik) : Encik Istain Dawatan
Ketua Penerangan (Dilantik) : YB Masiung Banah
Penolong Ketua Penerangan (Dilantik) : Encik Mohammad Zikrun
Penasihat Undang-Undang (Dilantik) : Puan Sapiah Aliasa
AHLI MAJLIS TERTINGGI YANG DIPILIH :
: Datuk Hjh Dg Napsah DSP Pg Galpam
: Tuan Hj Salleh Hj Janan
: Tuan Hj Sallehuddin Hj Anoi
: Tuan Hj Tanalol Hj Liwangsa
: Encik Amiruddin Mohd Damit
: Encik Asno Amat Muda
: Encik Bulat Munang @ Monyong
: Encik Hamra @ Amrah Haji Liwangsa PER
: Encik Mahali Makiang
: Encik Mohammad Zikrun
: Encik Mohd Esa Batha
: Encik Mohd Shah @ Omar Atong
: Encik Selamat Madali
: Puan Hjh Jaliha @ Zaleha Hj Mating
: Puan Hjh Mariam Sharif Musarafah
AHLI MAJLIS TERTINGGI YANG DILANTIK :
: YB Datuk Bung Moktar Radin
: YB Datuk Surady Kayong
: Prof Madya Dr Mahmud Sudin
: Encik Yusof Serangit
: Tuan Hj Matusin Sunsang
: Encik Jem Ratib
PENGERUSI BIRO YANG DILANTIK :
: Biro Kewangan 1 : YB Datuk Hj Zakariah Hj Mohd Edris
: Biro Kewangan 2 : Encik Yusof Serangit
: Biro Kebudayaan & Pelancongan : YB Datuk Bolkiah Haji Ismail
: Biro Pendidikan : Prof Madya Dr Mahmud Sudin
: Biro Sosio-ekonomi 1 : Encik Jem Ratib
: Biro Sosio-ekonomi 2 : Encik Istain Dawatan
: Biro Pembangunan Modal Insan : Tuan Hj Matusin Sunsang
: Biro Pertanian : YB Saddi Hj Abd Rahman
: Biro Adat & Bahasa : Encik Yahya Mohd Ebey
: Biro Sukan : Encik Azman Mastar
: Biro ICT : Encik Mohammad Zikrun
: Biro Perhubungan & Tugas-tugas khas : Tuan Hj Basrah Abd Rahman
: Biro Keahlian & Cawangan : Tuan Hj Mohd Hamsan Hj Ag Supain
: Biro Penerbitan & Fotografi : Encik Arbani Askal
: Biro Kebajikan : Puan Hjh Mariam Sharif Musarafah
PEMERIKSA KIRA-KIRA YANG DIPILIH :
: Tuan Hj Sayong Hj Ghani
: Puan Mariam Narik

MASYARAKAT SUKU KAUM ORANG SUNGAI DI SABAH

Oleh
Hamra @ Amrah Bin Haji Liwangsa
Haji Abdul Hamid Bin Ahmad
Haji Halim Bin Haji Akmad
Abdul Razak Bin Haji Jamil
Jumadil Bin Haji Akmad
Abdul Kadir Bin Haji Jamil
Abd Manap Bin Abd Rahim

1.0 Sejarah Awal

Berdasarkan sejarah awal penduduk Pulau Borneo tergolong dalam kelompok Austronesia, iaitu daripada kelompok Negrito dan Austroloid. Kelompok ini telah meninggalkan Tanah Melayu bersama-sama penduduk Austronesia yang lain selepas zaman air batu, iaitu kira-kira 2,500 - 5,000 tahun yang lalu. Mereka memulakan penghidupan baru dan berhijrah dari suatu tempat ke suatu tempat yang lain disamping mengamalkan pertanian pindah (shifting cultivation) dalam menyara hidup seharian mereka. Amalan ini telah dilakukan untuk beberapa lama sehinggalah mereka sampai di Utara Pulau Borneo. Perubahan hidup masyarakat ketika itu telah bermula dengan petempatan secara kekal dan bertumpu di tebing sebuah tasek yang dikelilingi oleh pokok-pokok Ara di ulu Sungai Labuk yang dikenali dengan nama Nunukragang. Tidak dapat dipastikan samada Kampung Nunukragang yang terletak tidak jauh dari jambatan Tampias ketika ini adalah kampung yang dimaksudkan dalam sejarah penghijrahan awal ini. Salah satu suku etnik yang terdapat disini adalah suku kaum Orang Sungai.

Dari segi catatan sejarah, asal-usul mengenai Orang Sungai adalah bermula pada 1881, apabila residen pertama Sandakan iaitu Sir William Pryer menjalankan ekspedisi menyusur Sungai Kinabatangan sehingga ke Kampung Imbok yang masih wujud pada ketika ini. Sewaktu ekspedisi tersebut, rombongan beliau telah terserempak dengan sekumpulan masyarakat yang sudah bertamadun dengan berkebolehan mendirikan petempatan di tebing sungai serta pandai bercucuk tanam yang dicirikan dengan imej berambut panjang dan mempunyai kulit kemerah-merahan. Disebabkan masalah komunikasi ketika itu, beliau tidak mengetahui asal-usul masyarakat tersebut dan untuk memudahkan, beliau telah menamakan kumpulan masyarakat ini dengan panggilan the river people. Selepas peristiwa tersebut dan semasa pemerintahan The British North Borneo Chartered Company (BNBCC) panggilan ini telah dialihbahasakan kepada Orang Sungai dan telah kekal digunakan, bukan sahaja terhadap masyarakat yang mendiami Sungai Kinabatangan tetapi juga masyarakat yang menghuni sungai-sungai yang lain juga turut digelar sedemikian.

Masyarakat yang tinggal di pinggir sungai yang dirujuk sebagai Orang Sungai terus berkembang dan petempatan mereka sering tertumpu di tebing-tebing sungai utama seperti Sungai Bengkoka, Sungai Labuk, Sungai Sugut, Sungai Paitan, Sungai Kinabatangan dan Sungai Segama. Pemilihan tempat ini boleh dikaitkan dengan cara hidup masyarakat ini yang gemar bercucuk tanam dan sentiasa mencari kawasan yang subur terutama kawasan lembangan sungai.

2.0 Sistem Kepercayaan dan Adat Resam

Suku kaum Orang Sungai menganut fahaman yang berbeza-beza, ada yang beragama Islam, Kristian dan ada yang masih mengamalkan fahaman Animisma. Mereka yang menganut agama Islam pada asasnya adalah terdiri daripada mereka yang berkahwin campur dengan peniaga Suluk.

Orang Sungai mengamalkan adat resam yang dipusakai daripada nenek moyang mereka yang banyak menerima pengaruh animisma dan kini pengaruh Islam. Mereka mengamalkan adat bersanding semasa majlis perkahwinan, adat bertimbang, adat menggunting rambut kanak-kanak dan adat melenggang perut. Pemilihan jodoh bermula dengan istiadat merisik calon isteri. Setelah istiadat merisik maka istiadat meminang pula dilakukan. Dalam istiadat ini, rombongan pihak lelaki bertandang ke rumah keluarga gadis pilihan untuk meminang secara rasmi. Selepas itu, istiadat menghantar damak atau pemberian dilakukan. Pada hari tersebut tarikh perkahwinan dan belanja hantaran untuk majlis perkahwinan akan ditentukan. Istiadat perkahwinan dalam kalangan masyarakat suku kaum Orang Sungai dilakukan mengikut amalan agama masing-masing.

3.0 Kesenian Dan Artifak

Kesenian dan artifak suku kaum Orang Sungai terserlah dan dapat disaksikan melalui senibina, seni tampak, seni tari, sistem nilai dan budaya mereka yang penuh kelembutan dan keunikan. Dari aspek seni bina bukan sahaja mereka mampu menghasilkan binaan rumah yang kukuh dan unik malahan turut dihiasi ukiran kayu yang halus. Selain daripada itu, masyarakat ini juga terkenal dengan hasil kraftangan yang halus dan berbagai motif seperti yang terdapat pada tudung saji, tikar mengkuang, sulaman, tekat, tenunan yang halus dengan rapi pada sarung bantal dan baju tradisional. Seni hias yang menarik seperti serimpak pada pengantin perempuan serta seni hias sempangan yang diperbuat daripada perca kain beraneka warna dijadikan perhiasan pada dinding dan lelangit rumah semasa majlis perkahwinan.

Penggunaan peralatan muzik tradisi yang unik dan rancak seperti yang terdapat pada permainan kulintangan, gabbang kayu, gong dan gendang yang mampu dimainkan dalam berbagai rentak dan tempoh. Manakala gesekan kecapi yang merdu boleh didengar ketika majlis perkahwinan disempurnakan. Seni silat yang dinamik serta seni tari yang gemalai pula, dapat dilihat dalam rangkaian gerak tari tarian runsai, titikas, menumpos, abungan, mengalai serta sumarikayau. Semua kegiatan seni ini diperkembangkan serta diwariskan kepada generasi muda suku kaum Orang Sungai demi memastikan kesinambungannya berterusan serta tetap terpelihara.

4.0 Ekonomi dan Kerjaya

Ekonomi suku kaum Orang Sungai banyak bergantung pada sumber alam semulajadi sekeliling mereka. Bersesuaian dengan asas kemunculan tamadun mereka yang gemar mendiami lembangan sungai, kerjaya suku kaum Orang Sungai bermula sebagai nelayan tradisional di sungai. Pada suatu ketika dahulu, kerjaya mereka adalah sebagai pekerja balak dan kini sebagai petani yang berdaya maju. Malahan suku kaum Orang Sungai juga terkenal sebagai penuai sarang burung yang sangat mahir dan berani disamping memiliki beberapa jenis peralatan penuaian sarang burung yang canggih diwarisi dari nenek moyang mereka. Teknik dan penggunaan peralatan penuaian ini masih lagi praktikal digunakan sehingga kini yang terdapat di Gua Gomantong, Gua Madai dan Gua Batu Timbang.

Sejajar dengan perubahan masa dan kepekaan terhadap kepentingan pendidikan, masyarakat ini telah banyak melahirkan generasi baru yang berjaya mendapat kelulusan yang cemerlang dalam bidang akademik di peringkat universiti dan ketika ini ramai telah berkhidmat dalam pelbagai sektor sebagai doktor, peguam, pentadbir, pendidik, ahli korporat, tokoh politik dan berbagai lagi.

5.0 Sistem Dan Hiraki Kepimpinan

Sistem dan hiraki kepimpinan suku kaum Orang Sungai terdiri daripada Ketua Daerah, Ketua Anak Negeri, Wakil Ketua Anak Negeri, Orang Tua atau Ketua Kampung. Mereka dilantik oleh kerajaan kerana berpengaruh dan berwibawa dalam menyelesai masalah masyarakat terutama dalam bidang adat istiadat suku kaum Orang Sungai tanpa mengira kepercayaan agama mereka masing-masing.

Gelaran Orang Kaya-Kaya (OKK) diberi kepada Ketua Daerah yang menjadi ketua kepada sesebuah daerah. Gelaran kepada Ketua Anak Negeri yang membantu mentadbir daerah tersebut pula diberi gelaran sebagai Panglima. Satu gelaran yang tertinggi dalam masyarakat Orang Sungai adalah Gelaran Tagajoh Gayoh (Pemimpin Agung) yang dianugerahkan kepada seseorang pemimpin yang dipilih berdasarkan jasa dan sumbangan kepada bangsa, agama dan Negara. Sementara Gelaran Tagajoh (Pemimpin) adalah satu lagi gelaran kedua tertinggi yang dianugerahkan kepada beberapa orang pemimpin terpilih berdasarkan kepada kepimpinan, perjuangan dan khidmat bakti khususnya kepada masyarakat Orang Sungai. Kedua-dua gelaran ini dimashyurkan oleh sebuah jawatankuasa khas yang diwakili oleh semua ketua suku kaum Orang Sungai yang terdiri daripada 30 sub-etnik dari seluruh Negeri Sabah seperti yang termaktub dalam Perlembagaan Persatuan Bangsa Sungai Sabah (SABAS).

Dalam masyarakat suku kaum Orang Sungai yang beragama Islam, Imam adalah pemimpin yang bertanggungjawab dalam hal-ehwal keagamaan. Manakala mereka yang masih menganut fahaman animisma, pemimpin mereka adalah Ketua Kampung atau Orang Tua. Masyarakat suku kaum Orang Sungai yang menganut agama Kristian pula merujuk kepada paderi untuk menyelesaikan hal-ehwal keagamaan mereka.

Teks ini pernah diterbitkan dalam Buku Cenderamata Pesta Sungai Kinabatangan 2005 dan Buku Cenderamata Majlis Kebudayaan bersama Persatuan Bangsa Sungai Sabah pada 29 Ogos, 2004

DAFTAR BAHASA ETNIK

*Melayu / Makiang / Buludupi

*Satu / Iso / Ssa *Dua / Dwo / Duwo
*Tiga / Talo / Tollu *Empat / Apat / Ppat
*Lima / Limo / Limo *Enam / Anom / Nnom
*Tujuh / Toro / Turu’ *Lapan / Walo / Wolu
*Sembilan / Siwoi / Siwai *Sepuluh / Apolo / Polu’
*Seratus / Aratus / Meratu *Seribu / Aribo / Meribu

*Rambut / Tabok / Ebpok *Muka / Poros / A-ngas
*Mata / Mato / Mato *Hidung / Tadong / Irung
*Dada / Kangkab / Sodtu’ *Perut / Tan / Torai
*Pusat / Posod / Pusod *Tangan / Longon / Pie
*Lutut / Latod / Alob *Telinga / Talinga / Taligo
*Leher / Ilyow / Lig *Belakang / Likud /Tukod
*Bahu / Kayab / Sadtoong *Pinggang / Tawek / Awak
*Punggung / Busol / Tebping *Paha / Poh / Bo-ngol